Cần khôi phục truyền thống Tết Trung thu

Trung thu xưa khác nay không phải chỉ ở hình dạng đồ chơi, hương vị bánh trái. cái khác nhất đó là sự kỹ càng cho trung thu trong từng cặp vợ chồng .

Khi bé Thiên Minh vào dự Lễ hội Mặt nạ vừa được tổ chức ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội) đầu tháng 9 mới đây , cậu đã rất vui. Vui nhất là Minh được học vẽ mặt nạ, học vẽ trên quạt giấy. “Quạt giấy này lại làm hình giống quạt mo của thằng Bờm ạ. những cô bảo có bài Thằng Bờm có mẫu quạt mo”, bộ phận sinh dục nam 9 tuổi nói. Trước ấy , cậu chưa hề biết một mẫu mặt nạ giấy được làm ra sao tốt nhất , thằng Bờm có trên đời thế nào. hiện tại thì cậu đã biết.

Biến thể bánh trung thu
Nghệ nhân ẩm thực Ánh Tuyết lại lo lắng về những biến thể bánh trung thu. Theo bà, hiện tại vị bánh phát triển thành nhiều hơn nhưng lại ít tinh tế, cầu kỳ như trước. “Đúng là bánh trung thu dần mất đi truyền thống. thỉnh thoảng có các vị bánh mới không muốn ăn vì không ra vị bánh trung thu. Số nhà làm bánh truyền thống bị thu nhỏ lại. Làm mứt bí thì phải có nước vôi trong, rồi ngâm phèn và làm rất mất công. Mỡ trong dòng bánh nướng phải được ướp trước đến vài tháng. Nước đường để có thể làm bánh phải đun trước cả năm. đấy , các dòng như thế thì trong gia đình phải dạy nhau, cùng giữ”, bà Tuyết nói.

TS mỹ thuật cổ Trang Thanh Hiền hướng dẫn , bà và cộng sự đã đơn vị hoạt động trung thu bằng giải pháp vẽ mặt nạ cho trẻ năm nay là năm thứ 2 . trước hết , ý tưởng vào vì bà thấy các mặt nạ nhựa ngoại nhập quá xấu. Sau nữa, bà muốn một vài tuổi teen hiểu hơn về một nét văn hóa truyền thống VN. “khi đơn vị các chuyên gia muốn làm giống hệt trung thu xưa nhưng không đủ lực. bởi thế , mới chỉ giới hạn ở phần khôi phục lại truyền thống mặt nạ giấy bồi thôi đã. Sau này có điều kiện phát triển thì sẽ làm đến những đồ chơi khác. Vì trung thu xưa có phần nhiều đồ thủ công và đồ tay chân truyền thống thì rất cần kỹ thuật , cần đầu tư trong khoảng thời gian dài mới làm được”, bà lời khuyên .

Còn nhà nghiên cứu mỹ thuật Nguyễn Đức Bình đề cập lại trò chơi trung thu ngày trước. Ông Bình cho biết : “Năm trước, chúng tôi đơn vị trung thu cho một số em nhỏ. Trong ấy có một hoạt động là dạy làm dây Nếu đốt điện đèn bằng hạt bưởi. Trước đó , các chuyên gia thu gom hạt bưởi rồi dạy trẻ con Đốt điện hạt bưởi rất vui. các em nhỏ ngạc nhiên vì chưa bao giờ chơi trò đó . Nhưng chính là trò chơi rất thân thuộc của thời tôi còn nhỏ”.

Cần giữ sợi dây truyền thống
TS Lê Thị Minh Lý, nguyên Phó cục trưởng Cục Di sản văn hóa (Bộ VH-TT-DL), cũng cho rằng căn do của ngày Tết Trung thu không được nhớ tới . Trong lúc với cư dân nông nghiệp chính là một tập quán quen thuộc . Ý nghĩa trung thu hiện nay giả dụ hỏi chẳng hề ai cũng biết. trẻ con biết ngày ấy mình được đi chơi nhưng không hiểu tại sao lại có Tết Trung thu.
Do đó theo bà Lý, điều rất cần làm cho trung thu là các trường học phải để ý đến giảng dạy văn hóa phi vật thể hơn. “Phải tích hợp giảng dạy thế nào để có thể một số giới trẻ có khả năng hiểu được, ví như không thì sẽ quên dần truyền thống của tiên tổ . Tết đoan ngọ cũng thế, những em cũng chỉ biết là nhà dọn ra bao nhiêu thứ nhằm mục đích là ăn thôi mà không biết tại sao lại có Tết đoan ngọ”, bà Lý nói. Bà Lý đưa quan điểm , một vài bảo tồn nên liên hệ với nhà trường trong những hoạt động trung thu nhiều hơn nữa. Trên thực tế , một vài bảo tồn ở Hà Nội hiện đã có nhiều hoạt động trung thu. Trong ấy , bảo tồn Dân tộc học rất nổi trội với việc thay đổi chương trình trung thu hằng năm. bên cạnh một số hàng ngũ dạy làm mặt nạ, làm cốm, họ còn đơn vị những hoạt động trung thu mang nét văn hóa vùng miền.
Nhà điêu khắc Đinh Công Đạt thì gợi ý: “Phố đi bộ Hà Nội cũng nên có đoạn dành cho hoạt động đưa làng nghề ra phố. Trong ấy , những nghệ nhân cả già lẫn trẻ có khả năng ngồi trình diễn tay nghề. một vài đồ chơi trung thu sẽ gần gũi hơn. thực chất đồ chơi trung thu là tính tự làm. Vì nó dễ, nó gần gũi , nó kế thừa. Bố làm cho con, anh dạy cho em. nếu như đồ chơi chỉ là đi tậu thì khó chịu thấy sự thú vị ở đèn ông sư, đèn cá chép , đèn tôm… vì thế nên làm sao lời khuyên giải pháp làm đồ chơi trung thu truyền thống cho cộng đồng là rất nên. Cũng nên có một số mẫu mã đèn mới dựa trên truyền thống như đèn ông sao loại cao cấp thì có khả năng trở thành sản phẩm du lịch ”.

Trong cuốn Đất lề quê thói của tác giả Nhất Thanh xuất bản năm 1970 có ghi: “Rằm tháng 8 là Tết Trung thu. Suốt cả năm, ngày rằm tháng 8 trăng vừa trong vừa tròn hơn cả, lại nhân tiết trời hết hot , chưa lạnh người ta bày ra cách thức chơi trông trăng… Nơi phố phường thi nhau bày cỗ trông trăng, đủ những thứ bánh, ưa thích nhất là bánh dẻo, bánh nướng.
Ngoài những thứ bánh, cỗ bày đủ mọi trái cây đương mùa và con giống nặn bằng bột nhuộm ngũ sắc… kế bên cỗ có lúc bày hai ba dòng đèn kéo quân. Tối đến lũ con nhỏ lũ lượt kéo nhau ra phố mỗi đứa cầm chơi một cái đèn có thắp nến bên trong, nan bằng tre nứa, phất giấy bóng màu, làm đủ hình lân, thỏ, ếch nhái, cá, tôm…
Ở thành thị trai tráng tập kết thành đoàn rước sư tử, rồng… Trung thu là tết con trẻ nhưng cũng là dịp biếu bánh, biếu ông bà, bác mẹ , chú bác, anh em, bạn bè…”.