Các thủ phạm gây dị tật đầu nhỏ ở thai nhi: Làm sao phát hiện và ngăn ngừa ?

Với tiến bộ của y học , dị tật bẩm sinh đầu nhỏ, teo não đã có lẽ sẽ được Nhận biết và dự phòng .

Lý do hiểm nguy
Tiến sĩ (TS) Nguyễn Văn Kính, Giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư (Hà Nội), cho biết trước khi xuất hiện vi trùng Zika, đã có những “thủ phạm” gây dị tật cho thai nhi, trong ấy có dị tật đầu nhỏ. vi khuẩn Zika nguyên nhân gây đầu nhỏ đã thấy rõ về cơ chế: lúc đã nhiễm ở bà mẹ mang thai, chúng làm tiêu, teo “mầm” tế bào thần kinh ở thai nhi. Tế bào mầm này là “nguyên liệu ” cho tế bào não phát triển, lúc vật liệu bị tiêu sẽ làm cho não không thể phát triển đầy đủ, giảm kích thước não, gây hội chứng đầu nhỏ. Khoảng 1 – 9% trẻ sơ sinh là con của bà mẹ mang thai nhiễm Zika trong thai kỳ sẽ bị dị tật đầu nhỏ.
“Vi rút gây bệnh Rubella cũng gây dị tật bẩm sinh cho em bé với tỷ lệ gần như 100% (sứt môi, tim bẩm sinh…) ví như không may thai phụ bị nhiễm vi trùng này trong 3 tháng đầu thai kỳ”, TS Kính lưu ý và khuyến cáo: một tỷ lệ nhỏ trẻ lọt lòng bị dị tật đầu nhỏ do vi khuẩn Rubella. tuy nhiên là vi trùng này gây thần kinh , tự kỷ ở con của bà mẹ mang thai bị nhiễm vi rút này nhưng với tỷ lệ hết sức nhỏ.

Theo TS Kính, Zika đứng đầu trong số các nguyên nhân vi sinh gây di tật đầu nhỏ. dù vậy , có nhiều căn do khác gây hội chứng đầu nhỏ, teo não, ví dụ như: vi rút Rubella cũng gây hội chứng đầu nhỏ dù tỷ lệ thấp hơn. Teo não bẩm sinh còn do ký sinh trùng Toxoplasmas. Ký sinh trùng này nếu nhiễm ở chị em phụ nữ mang thai sẽ lây trực tiếp cho thai nhi, có khả năng xảy ra trong tử cung hay trong khi sinh, gây thương tổn tâm thần bẩm sinh, não kém phát triển. nhân tố di truyền như: đứt gãy thể nhiễm sắc trong quá trình hình thành thai nhi trong bụng mẹ cũng gây dị tật đầu nhỏ.
TS Trần Đăng Khoa , Phó vụ trưởng Vụ Sức khỏe bà mẹ – con trẻ (Bộ Y tế) thông tin thêm: lý do gây dị tật đầu nhỏ là Toxoplasmas được tìm thấy trong thịt chưa nấu chín, gây nhiễm qua ăn uống không uy tín vệ sinh. Dị tật đầu nhỏ cũng có khả năng gây ra bởi đội ngũ tác nhân nhiễm trùng, do vi rút như: vi khuẩn Campylobacter Pylory, vi khuẩn gây bệnh giang mai. không những vậy , có một vài tác nhân khác gây dị tật đầu nhỏ do bà mẹ tiếp xúc tần số cao với một số kim loại nặng như: thủy ngân…; bà mẹ nghiện rượu, thuốc lá; bà mẹ bị ảnh hưởng của tia xạ. Chấn thương trong thời gian mang thai (gây ảnh hưởng sự phát triển não của cái thai (thiếu ô xy, thiếu máu, chấn thương); thất thường về di truyền (như hội chứng Down) và suy thức ăn hiểm nguy trong giai đoạn bào thai cũng có lẽ sẽ là nguyên nhân của dị tật đầu nhỏ.

Phát hiện và phòng ngừa
“Phái đẹp có thai cần đi khám trước 28 tuần để phát hiện ra sớm một vài trường hợp dị tật thai nhi. Trong đấy , nên siêu âm 3 lần trong thời kì mang thai: 12 tuần, 22 tuần và 32 tuần. giả dụ tuân theo chỉ dẫn cơ bản này, được bác sĩ theo dõi sức khỏe, sẽ Nhận biết sớm các trường hợp đầu nhỏ. Đối với một số ca mới sinh, việc đo kích thước giúp xác định dị tật đầu nhỏ, Nhìn vào hình thái của đầu, biến dạng xương sọ, chụp cộng hưởng trong khoảng nhằm mục đích là biết cấu trúc não”, PGS-TS è Danh Cường, Phó giám đốc Bệnh viện Phụ sản T.Ư, khuyến cáo.

Cục Y tế phòng ngừa (Bộ Y tế) lời khuyên : phụ nữ mang thai nên phòng nhiễm vi rút bệnh Zika bằng cách hạn chế muỗi Áp dụng đốt điện ; tránh lây truyền vi rút trong khoảng người nhiễm Zika, từ người có nhân tố khả năng (đi về từ vùng có dịch); trong khoảng người có triệu chứng bệnh: sốt, nổi ban, đau cơ khớp, viêm kết mạc.

PGS-TS Dương Thị Hồng, Phó viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư khuyên: phái đẹp nên tiêm phòng sởi – rubella trước giai đoạn mang thai để tạo miễn nhiễm cho mẹ và cho thai nhi. Chương trình tiêm chủng mở rộng đất nước đã có những chiến dịch tiêm miễn phí vắc xin sởi – rubella cho phái yếu tuổi sinh nở , cho học sinh để tạo miễn nhiễm chung trong cộng đồng. Tiêm chủng đầy đủ giảm nguy cơ mắc sởi, rubella thai kỳ, phòng ngừa hiệu quả dị tật bẩm sinh cho em bé do 2 vi trùng này.
đặc thù , không nên bỏ qua biểu hiện nhẹ. TS Kính lưu ý về một vài đặc điểm lâm sàng, nghi ngờ nhiễm Zika: sốt, phát ban. vi trùng này có khả năng chỉ gây sốt nhẹ trên 37OC, đặc điểm lâm sàng như nổi ban cũng có khả năng thoáng qua, do đấy dễ bị bỏ sót. nguy cơ cao nhất gây dị tật đầu nhỏ cho thai nhi lúc bà mẹ bị nhiễm vi khuẩn trong 3 tháng đầu thai kỳ. Nhưng trong suốt công đoạn mang thai bị nhiễm vi rút Zika đều có nguy cơ . bởi vậy , nên đi khám thai định kỳ và lúc có biểu hiện nghi ngờ cần tới thầy thuốc chuyên khoa để được tư vấn xét nghiệm một số nguy cơ dị tật thai nhi. “những chị em nữ giới có thai, bị sốt sẽ được xét nghiệm chỉ số CRP (là chỉ số viêm do vi trùng ) thấp dưới 10 thì sẽ làm xét nghiệm chắt lọc vi rút . Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư hiện đã “trữ” 3.000 test xét nghiệm gạn lọc Zika ưu tiên cho nữ giới nghi nhiễm; tầm giá khoảng 1,5 triệu đồng/xét nghiệm”, TS Kính cho thấy và lưu ý: “Thân nhiệt bình thường 37OC, nhưng giả dụ sốt, có khả năng kèm theo đau người, phát ban trên da, viêm kết mạc mắt cần hình dung khám gạn lọc khả năng nhiễm vi trùng Zika. ngay tức khắc cả lúc sốt nhẹ dưới 38OC và một vài dấu hiệu thoáng qua thì cũng không nên chủ quan, bà mẹ mang thai cần thông báo với chuyên gia để có thể có một số chỉ định sàng lọc thích hợp ”.